De Zweedse serie Knutby is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal over een dodelijke schietpartij
die in 2004 plaatsvond in een religieuze gemeenschap in het dorpje Knutby. Een docudrama dus. Dat
betekent dat verhaalverloop en afloop bekend zijn, in ieder geval de grote lijnen (even googlen). Het
gaat er bij de verfilming voornamelijk om wat de scenaristen ervan gemaakt hebben. Welke accenten
zij hebben gelegd en in hoeverre die de serie uiteindelijk toch de moeite van het bekijken waard
maken. Daarover straks meer, maar nu eerst voor de duidelijkheid het verhaal in het kort.
Geteisterd door boze dromen
Helge Fossmo is voorganger bij de Pinkstergemeente in Knutby. Hoewel hij door de gemeenteleden
op handen gedragen wordt – ze zien hem min of meer als Gods plaatsvervanger – wordt hij ’s nachts
geteisterd door boze dromen. Hij droomt onder meer dat zijn vrouw Hélène zal sterven en dat
gebeurt uiteindelijk ook echt. Op een dag wordt ze dood gevonden in de badkuip. Over de
doodsoorzaak tast iedereen in het duister, ook de politie, en zo kan het gebeuren dat niemand wordt
gearresteerd.
Opnieuw raak
Vijf jaar later, het is dan 2004, is het opnieuw raak en opnieuw treft het noodlot Helge Fossmo: zijn
tweede vrouw, Alexandra, wordt doodgeschoten door het kindermeisje, dat sinds een tijdje bij hen in
huis woonde. Ook een buurman raakt ernstig gewond. Deze keer is er dus wel duidelijkheid over
dader en motief. Sara, het kindermeisje, wilde een relatie met Helge, maar als voorganger en
getrouwd man waren diens handen gebonden. De enige manier om hem te krijgen, was Alexandra
uit de weg ruimen.
Onderzoek naar Helge
Toch ziet de politie voldoende aanleiding om ook Helges rol in het drama nader te onderzoeken. Het
lijkt er namelijk op dat hij Sara tot haar drieste daad heeft aangezet om weer vrij man te kunnen zijn.
Als het om vrouwen gaat, is Helge namelijk een liefhebber en verre van monogaam. De vele sms’jes
die hij Sara gestuurd heeft, vormen voldoende bewijs voor die theorie en uiteindelijk belandt Helge
voor langere tijd achter de tralies. Sara wordt opgenomen in een psychiatrische inrichting, tot zij in
2011 wordt ontslagen. Sindsdien leidt zij ergens in Zweden een anoniem bestaan.
Tekst gaat hieronder door
Drie personages
Tot zo ver de historische feiten; nu het filmverhaal. Daarin ligt het accent hoofdzakelijk op drie
personages: Helge, Sara en Asa. In de serie heten zij overigens Sindre, Anna en Eva. Sindre wordt
neergezet als een oversekste psychopaat die met mooie praatjes de ene vrouw na de andere
verovert, getrouwd of niet, en inderdaad Anna aanzet tot moord. Want een vaste relatie brengt te
veel beperkingen met zich mee, en Anna laat het allemaal gebeuren. Naïef als zij is, heeft zij niet in
de gaten dat zij niet zozeer een instrument in Gods hand is, zoals haar keer op keer wordt
voorgehouden, maar van de hitsige herder.
De rol van Eva
Maar het meest interessant vond ik de rol van Eva. Eva ziet zichzelf als de bruid van God en dus als
uit verkoren. Zonder dat het zo wordt benoemd, strijdt zij met Sindre om de macht: wie heeft het in
Knutby echt voor het zeggen? Op een angstaanjagende manier verpersoonlijkt zij het thema
manipulatie, het belangrijkste thema in het verhaal. Met een sluwe afwisseling van aantrekken en
afwijzen krijgt zij Anna steeds meer in haar macht. Zo maakt ze Anna wijs dat zij bij Sindre moet
intrekken om hem te helpen over het verdriet om zijn gestorven vrouw heen te komen – noem dat
maar niet ‘de kat op het spek binden’ – maar als ze merkt dat de relatie tussen die twee een andere
wending neemt dan haar bevalt, gooit zij het roer om en verstoot zij haar. Plotseling zou Anna niet
gelovig genoeg zijn en het Kwaad in de kleine gemeenschap brengen. Dat stigma wordt door de rest
van de gelovigen zonder meer overgenomen en zo belandt Anna op straat; verbijsterd en wanhopig.
Want hoe moet zij (over)leven buiten de bescherming van de kleine gemeenschap? Hoe moet zij
weer in het reine komen met God?
Geen grote stap naar moord
Dan is het niet meer zo’n grote stap naar de moord die zij uiteindelijk pleegt. Want dat is nodig om
vrij van zonden te geraken en weer in Gods genade te worden aangenomen, fluistert iemand haar
anoniem via een eindeloze reeks sms’jes in. De serie loopt dan zo’n beetje op z’n eind en de kijker
ziet dan wie die sms’jes stuurt: Sindre! Die ook van zijn tweede vrouw af wil én van de buurman, met
wiens vrouw hij al een tijdje stiekem vrijt.
Is dit docudrama de moeite waard?
Is het docudrama Knutby de moeite van het zien waard, ook als je weet wat er gebeurt en hoe het afloopt?Dat is zeker het geval, al moet ik bekennen dat ik een aflevering of twee wat moeite had om ‘bij het verhaal te blijven’. Dat komt namelijk wat traag op gang en ik vraag me af of die eerste afleveringen
niet gewoon weggelaten hadden kunnen worden. Maar vanaf aflevering drie of vier raakte ik steeds
meer gefascineerd door met name de sluwe handelswijze van Eva, die een staalkaart biedt van alle
trucs en technieken die een ervaren manipulator in huis heeft. Lachen, knuffelen en dan onverwacht
overgaan op schreeuwen, dreigen en beschuldigen. Gek wordt Anna ervan. Hoewel je haar soms nog
wel ziet twijfelen over de dingen die Eva van haar vraagt, geeft zij toch steeds weer aan haar grillen
toe. Want Anna is haar vrije wil volkomen kwijt.
Kijken dus? Zeker, maar dat betekent aanvankelijk dus blijven zitten als het allemaal te lang duurt
voordat het verhaal op gang komt. En niet schrikken van die paar scenes die in een doorsnee
pornofilm niet zouden misstaan.
Het docudrama Knutby is te zien op MyLum
Lees ook de andere reviews van Bert:
– Italiaanse misdaadserie ZeroZeroZero: razend spannend, maar ook meedogenloos in het kwadraat
– Het tweede seizoen van de Zweedse serie ‘Before we die’: Spannend, maar is ‘t ook goed?
– ’22 Juli’: Het systeem faalde, ruim zeventig mensen vonden de dood
– Aflevering vijf ‘The Marco Effect’ van serie Q: boeiend maar minder overtuigend
– Wisting kan opnieuw bekoren
– Recensie: Finse misdaadserie ‘Man in Room 301’ – Schuld en boete op het Finse platteland
– Franse serie ‘VTC’ – Levensgevaarlijk koerierswerk in nachtelijk Parijs
– The Responder – In Liverpool is het niet alleen ’s nachts aardedonker
– GROW – Van beurshandelaar tot drugsdealer
– Review Face to Face 2: Psychotherapeut op jacht naar beroepsmoordenaar
– Review – This England: Groot Brittannië op zijn slechtst
– The Machinery: Rollercoaster-serie in het grensgebied tussen Noorwegen en Zweden
– The Machinery 2: snel, sensationeel en ongeloofwaardig
Geef een reactie