Wow, wat een verhaal: Judas – Astrid Holleeder

Je hebt van die boeken die je in één ruk wilt uitlezen. ‘Judas’ van Astrid Holleeder is zo’n boek. Haar memoires over leven met haar gangsterbroer Willem Holleeder zijn beklemmend, beangstigend, maar soms ook tragikomisch. En dat maakt ‘Judas’ tot een boek waar je nadien ook van moet bijkomen. 

Judas
In Judas vertelt het jongste zusje van Heineken-ontvoerder en crimineel Willem Holleeder over het leven dat zij en haar familie leidden met hem. De angst, de druk, de aanslagen, zijn intimidatie … Astrid groeit – tegen wil en dank, zo ontdekken we al snel in het boek – uit tot zijn vertrouweling.

Maar in 2013 doen Astrid, haar zus Sonja en de ex van Willem, Sandra den Hartog, iets wat niemand voor mogelijk had gehouden: ze staan op tegen hun broer Willem – die na zijn vrijlating in 2012 tot nationale knuffelcrimineel uitgroeide, en leggen zeer belastende verklaringen tegen hem af.

Op 24 maart 2015 komt dit nieuws naar voren in een uitzending van RTL Late Night waarin onder meer een aantal schokkende geluidsfragmenten zijn te horen. Het luidt de val van de eerder nog zo onaantastbare Willem Holleeder in.

Mishandeling
In ‘Judas’ laat Astrid Holleeder dan ook geen spaan heel van Holleeder’s reputatie als knuffelcrimineel. Dertig jaar lang terroriseerde, chanteerde en bedreigde hij zijn familie. Dat had hij niet van een vreemde: zijn alcoholistische, gewelddadige vader – werknemer bij Heineken – mishandelde en terroriseerde al jaren ervoor de familie. Moeder Stien, de kinderen … Niemand ontkwam aan zijn despotische gedrag.

In flashbacks blikt Astrid Holleeder terug naar die jaren. En het is geen verhaal waar je vrolijk van wordt. Een moeder die dagelijks tot bloedens toe wordt geslagen, kleine kinderen die een pak slaag krijgen waar de honden geen brood van lusten, de woede-aanvallen … De jeugd van de kinderen Holleeder was bepaald geen feest.

Astrid, de slimste van de vier, probeert door middel van een goede opleiding aan deze wereld te ontsnappen, terwijl Willem Holleeder kiest voor een leven in het criminele milieu. Met als climax de ontvoering van Heineken baas Freddy Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer in 1983. Vanaf dat moment is het gezin gebrandmerkt door de achternaam Holleeder.

Cor van Hout
Nadat de vader van het toneel was verdwenen, nam Willem Holleeder de rol van van pater familias op zich. Slecht nieuws voor zijn familieleden. Zeker voor zus Sonja die getrouwd was met Willem’s ‘bloedgabber’ beste vriend en mede Heineken-ontvoerder Cor van Hout.

Vooral wanneer Cor van Hout en Willem Holleeder gebrouilleerd raken, zitten Sonja en haar kinderen er middenin. Zo vindt er een moordaanslag plaats op Cor van Hout, Sonja en hun zoontje in hun auto. Ze overleven de aanslag, maar één ding wordt steeds duidelijker: Willem wil zijn schoonbroer uit de weg hebben en deinst voor niets en niemand terug. Tot ontzetting van de zussen die later zien dat er een pistool op het hoofd van datzelfde zoontje wordt gezet door Holleeder.

Overigens blijken die kinderen belangrijke keerpunten in het boek. Als Holleeder steeds serieuzer de kinderen – vooral die van Sonja en Sandra – bedreigt is de maat vol.

Flashbacks
Judas speelt zich af tussen 2012 en het heden, en is doorspekt met flashbacks naar spraakmakende gebeurtenissen in het verleden. Want door Astrid’s werk als strafrechtadvocaat, vindt Holleeder haar een uitstekend klankbord. En als Astrid besluit dat genoeg genoeg is, besluit ze deze gesprekken op te nemen. De angst in deze passages is duidelijk waarneembaar en grijpt je bij de strot. Zal het haar lukken om hem bepaalde uitspraken te ontlokken zodat ze ‘m later alsnog op die misdrijven kunnen pakken? Ontdekt hij niet het microfoontje? De spanning druipt van de bladzijden af.

Lef
In opstand komen tegen je broer, gesprekken opnemen en zorgen dat het stopt. Daar moet je lef voor hebben. En lef heeft Astrid Holleeder zeker. Want met deze daad tekende ze voor haar eigen dood. Astrid Holleeder is er heilig van overtuigd dat haar broer dit verraad niet pikt en vroeg of laat de opdracht geeft – als die al niet is gegeven – om haar ‘te doen.’ Lees: vermoorden.

Soms wat onsamenhangend
Geen wonder dat ze deze memoires wilde schrijven. Vooral voor haar dochter die nu kan lezen hoe haar moeder de afgelopen jaren heeft ervaren. Dat kun je ook merken aan dit boek. Er wordt veel herhaald, dubbele dingen verteld en soms is ‘Judas’ daardoor een beetje onsamenhangend. Een goede redacteur had daar vast iets meer structuur in kunnen brengen. Want dat ze haast had, dat merk je. We snappen in ieder geval waarom dat zo is.

Psychopaat
Want na dit boek zal je – voor zover je dat al had gedaan – Willem Holleeder nooit meer als een gezellige jongen zien. Dit is een keiharde, nietsontziende crimineel. Een psychopaat die maar aan één ding denkt: zichzelf. En zie maar eens jaar in, jaar uit met zo iemand samen te leven. Op papier is het al ronduit beklemmend, laat staan dat je er midden in zit.

Kritiek
Overigens vinden een aantal mensen (vooral die in het criminele milieu ) Astrid Holleeder zelf ook niet onomstreden. Zo zou ze niet goed meewerken met de rechtszaak tegen haar broer en zou ze ook een relatie met de crimineel hebben (gehad). Geen idee of dat waar is. Zo betrouwbaar zijn die bronnen nou ook alweer niet. Wel is ze in ‘Judas’ érg aardig voor Cor van Hout die natuurlijk ook verre van een lieverdje was.

Maar voor dit boek maakt dit eigenlijk niet zo heel veel uit. Astrid en haar familie leefden jarenlang in een wereld waar wit en zwart en goed en slecht op heel veel manieren waren te interpreteren. Een wereld waarin ze werden bedreigd en altijd op hun hoede moesten zijn. Niet alleen voor zichzelf, maar ook voor hun kinderen.

Amsterdamse humor
Toch vind je in dit boek ook veel Amsterdamse humor terug. Het sarcasme, de ironie … De Holleeders zijn er goed in. Alleen al het eerste hoofdstuk waarin Astrid samen met moeder Stien naar de uitzending van College Tour kijkt op tv, is tragikomisch.

Judas is dan ook een boek dat je bijblijft. Een rollercoaster waar je nog lang over nadenkt. En we kunnen maar één ding hopen voor Astrid en haar zus: dat ze desondanks blijven leven. Maar wie Judas heeft gelezen, weet dat die kans klein is. En misschien is dat wel het meest beklemmende aan deze memoires.

De eerste oplage van 80.000 exemplaren kwam uit op zaterdag 5 november  – na een RTL Late uitzending de avond ervoor – en was binnen één dag uitverkocht.  Snel drukte de uitgever veel exemplaren erbij. Inmiddels is ‘Judas’ weer verkrijgbaar en kost-ie 22.50 bij onder meer Bol.com en Bruna.